Bevolkingsonderzoek
De patholoog is altijd een schakel in het bevolkingsonderzoek (BVO) naar kanker.
BVO cervix
Het bekendste BVO is de baarmoederhalskankerscreening via het uitstrijkje. Het uitstrijkje wordt afgenomen door de huisarts of gynecoloog en komt terecht bij de patholoog voor verwerking en diagnose.
Het BVO is in Vlaanderen georganiseerd en wordt elke 3 jaar herhaald tussen 25 en 65 jaar. Helaas is de nomenclatuur (de prestaties van de arts) niet aangepast aan deze manier van organiseren waardoor vrouwen buiten deze leeftijd ook in de statistieken en het budget van de screening terecht komen. Bovendien hebben we heel wat problemen met het onoverzichtelijke van de terugbetaling omdat de patholoog en gynecoloog/huisarts niet kunnen weten of er in die drie jaar niet elders een uitstrijkje werd afgenomen en gedeclareerd. Dit maakt dat patiënten uiteindelijk nog een forse factuur voorgeschoteld kunnen krijgen omwille van het gebrek aan informatie uit het verleden (zie ook FAQ).
Hoe werkt nu het BVO cervix met het uitstrijkje?
Baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door een sexueel overdraagbaar virus, de HPV (humaan papilloma virus). Dit virus heeft ettelijke subtypes waaronder onschadelijke (wratjes), zeer schadelijke (waarvoor nu het vaccin bestaat) en een resem grijze types. Hieronder de gevaarlijke types of high risk (HR) types:
De kanker heeft een typisch multistep proces: infectie (al dan niet genezen) -> aantasting laaggradig (al dan niet genezen) -> hooggradig -> kanker
En aangezien het met seksualiteit te maken heeft, zie je de impact ook van de leeftijd:
Het lichaam geneest veel, maar er komt een moment dat de kans op genezing onaanvaardbaar laag wordt. Bij een hooggradige dysplasie wordt dus ingegrepen.
Het uitstrijkje is al een oude techniek en heeft zijn dienst effectief bewezen, ook al heeft het ook zijn beperkingen:
In België is de prevalentie (= de aanwezigheid) van de kanker gesteld op 9/100.000 vrouwen en dat blijft vrij stabiel door de jaren heen. Er is nu wel gestart in 2009 met de aanvullende HPV test in bepaalde gevallen. We verwachten dat dit wel zijn effect zal hebben.
Een bijzonder slecht opgesteld KCE rapport over HPV screening alleen, is een piste die bewandeld kan worden om de prevalentie nog te doen dalen. Helaas zullen dan vrouwen systematisch gemist worden, met name die vrouwen die een "HPV negatieve" kanker krijgen. Kan dit? Ja dat kan en is gebaseerd op de types die we niet kennen en dus niet kunnen vaststellen, tevens zijn er subtypes kanker (zeldzaam weliswaar) die inderdaad niet HPV gebonden zijn en tot slot kan het stadium van de cellen zo veranderd zijn dat HPV er niet in te detecteren valt. Het uitstrijkje kan deze types wel vangen, want kijkt niet naar een HPV status.
De beste oplossing is cotesting en dus het systematisch combineren van beide testen.
Nog beter zou zijn dat we gewoon trachten meer vrouwen te bereiken, want de huidige 65% is eigenlijk te laag.
HPV vaccinatie: in Vlaanderen zijn we zeer goed bezig via de scholen en bereiken we 90% van de meisjes. Jammer dat we de jongens er niet bij nemen. Over 10-15 jaar zullen we screenen in een gevaccineerde populatie. Het is iets statistisch, maar neem van mij aan dat de prevalentie van de kanker zo laag zal worden in de populatie dat screenen geen zin meer heeft. Zijn er dan nog kankers? Ja, er zijn nog kankers, maar dermate laag in aantal dat een grootschalige screening om die er uit te halen weinig zal helpen en zeer duur zal uitvallen.
Terug naar het uitstrijkje en de uitslag van de patholoog: dit is volgens Bethesda geclassificeerd
NILM: negatief en dus normale screening aanbevolen
LSIL: laaggradige dysplasie = HPV; herhalen na 6 maanden; in de literatuur wordt HPV test aanbevolen maar dat is niet terugbetaald in België
HSIL: hooggradige lesie = HPV; colposcopie met biopsie door je gynecoloog om te zien of dit bevestigd wordt
PCC, ADCA: kanker
ASCUS/ASCH/AGC/AGUS: dit komt neer om rare cellen die we niet direct durven klasseren als een dysplasie. Deze groep kan een terugbetaalde HPV test krijgen in België, hetzij nadat een tweede patholoog gekeken heeft op het 1e staal, hetzij na 6 maanden.
De patholoog zal altijd het advies er bij geven indien de patiënt in de screeningsnomenclatuur past.
Volg het beleid van je gynecoloog! En volg het BVO! Het redt levens en kan heel veel leed besparen.
Informatie kan je ook nog vinden op:
